ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΗ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ, ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ

(Σκλαβιά, 24 Αυγούστου 2013)

 

<<Ως δ΄αν ποιήση και διδάξη, ούτος μέγας κληθήσεται εν τη βασιλεία των ουρανών>>.

 

          Σεβασμιώτατε πάτερ και Δέσποτα, Αγαπητοί Αδελφοί,

 

Χρέος ιερό και μνήμη νοσταλγική μας οδηγούν στον φιλόξενο τούτο χώρο των θερινών κατασκηνώσεων του Τμήματος Χίου της Πανελληνίου Ενώσεως Γονέων <<Η Χριστιανική Αγωγή>>, όπου η αγάπη και ο κατά Θεόν ζήλος ευλαβών αδελφών ανήγειραν τον απέρριτο μα περικαλλή Ναό του Αγίου Ιερομάρτυρος Κοσμά του Αιτωλού, του οποίου τη μνήμη σήμερα επιτελούμε.

Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, που γεννήθηκε το 1714, υπήρξε ο μεγαλύτερος φωτιστής του ελληνικού Γένους στους χρόνους της λεγόμενης περιόδου του Διαφωτισμού. Κινούμενος από τα ιερά αισθήματα που πηγάζει το χρέος έναντι της Εκκλησίας και της πατρίδας, έννοιες απόλυτα συνυφασμένες και σφιχταγκαλιασμένες, άρρηκτα συνδεδεμένες με τον αγώνα των Ελλήνων στα χρόνια του υπόδουλου Γένους, διήνυσε βίο ασκητικό αλλά και παράλληλα ιεραποστολικό, εν τέλει δε μαρτυρικό. Πόσα και πόσα έπραξε ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός για τους Χριστιανούς, για τους Έλληνες Χριστιανούς ! Και πόσα υπέστη ένεκα τούτων !

Καταρχήν υπήρξε ενάρετος Μοναχός. Ολόκληρη η ζωή του διαπνέετο από το άρωμα της Ορθόδοξης βιοτής. Υπήρξε λαμπρός ιεραπόστολος. Δεν θα ήταν υπερβολή να τον συγκρίνουμε, ως Ιεραπόστολο, ακόμη και με τον Απόστολο Παύλο. Ο ίδιος πραγματοποίησε τέσσερις περιοδείες, καλύπτοντας εκτάσεις και πληθυσμό που σήμερα διακρίνεται σε πέντε κράτη: Ελλάδα, Τουρκία, Αλβανία, Βουλγαρία, πρώην Γιουγκοσλαβία. Υπήρξε αποστολικός Ιεροκήρυκας και Διδάσκαλος, πρότυπο των Ιεροκηρύκων. Πελοπόννησος, Θεσσαλία, Στερεά Ελλάδα, Ήπειρος, Ιόνιο, Μακεδονία, Βόρειος Ήπειρος, Θράκη, Αιγαίο, υπήρξαν σταθμοί του κηρύγματος του πατρό- Κοσμά. Ο λόγος του σωτήριος. Η αλήθεια του Ευαγγελίου να καταστεί γνωστή, να γίνει κτήμα ακόμη και στον πιο απλό, τον πιο αμόρφωτο (κατά κόσμον), τον πιο απόμακρο χριστιανό. Πάντοτε ανέφερε ότι τέσσερα είναι τα αναγκαία που οδηγούν στη σωτηρία: Εξομολόγηση, Αγάπη, Εκκλησιασμός, Ελεημοσύνη. Υπήρξε φωτιστής του υπόδουλου Γένους. Στον αντίποδα εκείνων που μιλούσαν αλλού για την θύραθεν, την κοσμική παιδεία και τη σχέση της με την απελευθέρωση του υπόδουλου Γένους, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός μίλησε για την μόρφωση του ανθρώπου που προέρχεται από την χριστιανική παιδεία, ως επάξιος συνεχιστής του έργου των Τριών Ιεραρχών και των Πατέρων της Εκκλησίας μας οι οποίοι μιλούσαν για μόρφωση και παιδεία που, όμως, επίκεντρό της έχει τον Χριστό, την Ορθοδοξία, όχι το άθεο πνεύμα της δύσης που στηριζόταν στην αδυναμία της στείρας γνώσης και μόνον. Και επαληθεύθηκε πλήρως ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός σε όσα έλεγε και δίδασκε. Διότι τα γεγονότα που επακολούθησαν απέδειξαν ότι ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός στηριζόταν στην αθεΐα και μοναδικό δίδαγμα είχε την γνώση. Όμως, κατά τον Μέγα Βασίλειο <<γνώσις άνευ αρετής κοσμουμένη, πανουργία εστί>>. Η γνώση που δεν έχει λουστεί μέσα στο φως του Χριστού, καταντά πανάκεια, στείρα γνώση, ενίοτε δε καταστρεπτική για έθνη και πολιτισμούς. Κανένας άλλος διδάσκαλος της σύγχρονης, νεοελληνικής ιστορίας δεν προσέφερε στο Γένος μας όσα ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός. Τα δημοτικά σχολεία που ίδρυσε εκατοντάδες, τα γυμνάσια δεκάδες, οι Ναοί που ανήγειρε, επίσης δεκάδες. Όλα ανιδιοτελώς, όλα προς δόξαν Χριστού, όλα για τη σωτηρία των ανθρώπων, των συνανθρώπων του. Έτσι έβλεπε και έτσι λειτουργούσε ο πατρό- Κοσμάς στην ιερή του αυτή διακονία. Υπήρξε λαμπρός Προφήτης. Κανένας άλλος Πατέρας της Εκκλησίας μας στους σύγχρονους καιρούς δεν έδωσε τόσα σημεία (προφητείες) όσα ο Άγιος Κοσμάς. Επαληθεύτηκε τριάντα, πενήντα, εκατό, εκατόν πενήντα χρόνια μετά την προς Κύριον μαρτυρική του εκδημία, επαληθεύεται και στις ημέρες μας με όσα συμβαίνουν. Εάν αναζητήσει κάποιος τις προφητείες του και τις μελετήσει θα διαπιστώσει του λόγου το αληθές. Τέλος δε, υπήρξε ένδοξος Ιερομάρτυρας. Κι αν ο ίδιος, ιεραποστολικά κινούμενος, κατόρθωσε πολλά για τη μεταστροφή του αγνοούντος τις Ευαγγελικές αλήθειες λαού, με το μαρτύριο του -υπέρ πίστεως αλλά και πατρίδος- πέτυχε περισσότερα. Δεν δειλίασε στιγμή, δεν λιποψύχησε, δεν εγκατέλειψε τον αγώνα του, αν και θα μπορούσε. Η ιερή του αποστολή επισφραγίστηκε με τον στέφανο του μαρτυρίου στις 24 Αυγούστου του έτους 1779, όταν οι τύραννοι τον οδήγησαν στην αγχόνη, κοντά στο χωριό Κολικόντασι της Βορείου Ηπείρου.

Αναρίθμητα όσα μπορεί κανείς να πει για τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό. Στεκόμαστε σε λίγα: Ο ίδιος, ακτινοβόλησε από όπου πέρασε την αγάπη του, μέσα από έργα ευποιίας και αρετής. Ακολουθώντας το παράδειγμα του Αποστόλου των Εθνών, Παύλου, ο οποίος προέτρεπε τον μαθητή του Τίτο <<Μανθανέτωσαν και οι ημέτεροι καλών έργων προίστασθαι εις τας αναγκαίας χρείας ίνα μη ώσιν άκαρποι>>(Τιτ. Γ΄, 14). Ο Άγιος Κοσμάς είχε σπλάχνα πατρικά. Πονούσε, συνέπασχε με τον λαό του Κυρίου που βρισκόταν σε καθημερινό μαρτύριο υπό τυραννικό καθεστώς. Αισθανόταν τις ανάγκες των χριστιανών, ηθικές και υλικές και με τον λόγο του Θεού συγκινούσε, καλώντας σε σωτηρία, αλλά και σε φιλανθρωπία υπέρ εκείνων που στερούνταν βασικές ανάγκες της ζωής. Προκαλούσε τη συμπάθεια αλλά και διήγειρε τα φιλάνθρωπα αισθήματα, με την δύναμη της θείας χάριτος, ωθώντας τον λαό σε έργα κοινής ωφελείας.

Πρώτο χαρακτηριστικό παράδειγμα: Στα παλάτια των Τούρκων πασσάδων υπηρετούσαν νεαρές χριστιανές γυναίκες οι οποίες γαλουχούσαν τα παιδιά των τυράννων και κινδύνευαν να παρασυρθούν στη διαφθορά και να χαθούν. Ό Άγιος Κοσμάς κατόρθωσε να πείσει πολλούς Τούρκους να απομακρύνουν τις γυναίκες αυτές λέγοντάς τους ότι, λόγω της ακολασίας, θα επισύρουν την οργή του Ουρανού και η φυλή τους θα εξαλειφθεί από προσώπου γης. ‘Έτσι, κατά τον ιστορικό Ζώτο Μολοττό, συγγραφέα του λεξικού των Αγίων Πάντων, κατόπιν ενεργειών του Αγίου Κοσμά σώθηκαν περί τις 1.500 χριστιανές γυναίκες από την ακολασία και απελευθερώθηκαν.

Δεύτερο παράδειγμα: Στα περισσότερα χωριά Ηπείρου, Μακεδονίας και Αλβανίας δεν υπήρχαν κολυμβήθρες, με αποτέλεσμα η βάπτιση των νηπίων να γίνεται εσφαλμένα. Ό Άγιος έφριξε για την σοβαρή αυτή ατέλεια και έπεισε τους πλουσίους ομογενείς της Κωνσταντινούπολης και των Ιωαννίνων να κατασκευάσουν με δαπάνες τους κολυμβήθρες. Έτσι, 4.000 κολυμβήθρες κατασκευάστηκαν και εστάλησαν σε όλες τις ενορίες των χωριών που δεν είχαν.

Τρίτο παράδειγμα: Χιλιάδες ορφανά περιφέρονταν στους δρόμους, νηστικά, γυμνά, άπλυτα, ρακένδυτα. Οι γονείς τους είχαν σκοτωθεί από τους τυράννους. Ό Άγιος, σε όλα του τα κηρύγματα έκανε λόγο για υιοθεσία των παιδιών αυτών, ιδιαιτέρως από γονείς που στερούντο τέκνων. Πολλοί τον άκουσαν και σώθηκαν εκατοντάδες ορφανά από την πείνα αλλά και την εκμετάλλευση.

Τέταρτο παράδειγμα: Περιερχόμενος ο Άγιος Κοσμάς τα χωριά της υπαίθρου διαπίστωνε ότι οι γνωρίζοντες γράμματα, γραφή, ανάγνωση και αριθμητική ήσαν ελάχιστοι. Μιλά με μεγάλη θέρμη προς τον λαό για την αξία των γραμμάτων, την αναγκαιότητα της Χριστιανικής παιδείας και ανατροφής της νέας γενιάς, η οποία αργότερα δημιούργησε το θαύμα της επανάστασης του 1821. Ένα θαύμα που όσο κι αν επιχειρούν κάποιοι να αποδώσουν στη σοφία και την κοσμική μόρφωση αδυνατούν να αποτυπώσουν την ιστορική αλήθεια η οποία διακηρύσσει στους αιώνες, μαζί με τον πατρό-Κοσμά ότι όλα έγιναν <<πρώτα για του Χριστού την πίστη την Αγία κι έπειτα για της πατρίδος την ελευθερία>>. <<Ανοίξατε σχολεία- κήρυττε ο Άγιος-να σπουδάζετε και εσείς, αδελφοί μου, να μανθάνετε γράμματα, όσον μπορείτε. Και αν δεν εμάθατε οι πατέρες, να σπουδάζετε τα παιδιά σας να μανθάνουν τα Ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είναι εις την Ελληνικήν. Και αν δεν σπουδάσεις τα Ελληνικά, αδελφέ μου, δεν μπορείς να καταλάβεις εκείνα που ομολογεί η Εκκλησία μας. Καλύτερον, αδελφέ μου, να έχεις Ελληνικόν σχολείον εις την χώραν σου, παρά να έχεις βρύσες και ποτάμια, και ωσάν μάθει το παιδί σου γράμματα, τότε λέγεται άνθρωπος. Το σχολείον ανοίγει τας εκκλησίας, το σχολείον ανοίγει τα Μοναστήρια>>.  Με τις ενέργειες του Αγίου κτίστηκαν 210 Ελληνικά σχολεία (δηλαδή Γυμνάσια) και 1.100 Δημοτικά άρχισαν να λειτουργούν, στα οποία μάθαιναν ανάγνωση και γραφή. Ποιος άλλος φώτισε, βοήθησε, μόρφωσε τόσο τους υπόδουλους Έλληνες όσο ο Άγιος Κοσμάς ? Επάξια έχει χαρακτηριστεί Ισαπόστολος και Διδάσκαλος του Γένους μας.  Θα ρωτήσει κάποιος: <<Και που έβρισκε ο Άγιος τα χρήματα να τα κάνει όλα αυτά ?>>. Αυτός ο ίδιος χρήματα δεν είχε. Ήταν υλικά φτωχός, ακτήμων όπως ο Χριστός. <<Εγώ, αδελφοί μου, -έλεγε-με την χάρη του Κυρίου μας Ιησού Χριστού του Εσταυρωμένου και Θεού δεν έχω μήτε σακούλα, μήτε σπίτι, μήτε κασσέλα, μήτε άλλο ράσο από αυτό που φορώ, αλλ΄ακόμη παρακαλώ τον Κύριο μου μέχρι τέλους της ζωής μου να με αξιώσει να μην αποκτήσω σακούλα, διότι ωσάν κάμω αρχήν να παίρνω άσπρα (δηλαδή χρήματα) ευθύς έχασα τους αδελφούς μου και δεν ημπορώ και τα δύο, ή τον Θεόν ή τον διάβολον>>. Πώς, λοιπόν, κατόρθωσε να φτιάξει σχολεία ? Ό Άγιος Κοσμάς, κατά τις περιοδείες του, έβλεπε ότι οι γυναίκες των εύπορων οικογενειών αγαπούσαν την πολυτέλεια και τους στολισμούς με ακριβά δακτυλίδια, βραχιόλια, σκουλαρίκια, καδένες από χρυσές λίρες και φλουριά, κ.α. Στολισμός ματαιότητας. Από αυτά, με την πειθώ του κηρύγματος, μα πάνω από όλα τη χάρη του Θεού, κατόρθωσε να τις πείσει να τα διαθέσουν για αυτό τον ιερό σκοπό. Από τον θησαυρό αυτό κτίστηκαν τα 210 σχολεία και σιτίστηκαν χιλιάδες παιδιά.

Θα περατώσουμε τον σύντομο λόγο μας, με ένα πέμπτο παράδειγμα, επίκαιρο σήμερα όσο ποτέ άλλοτε. Σήμερα που, άθεοι, υλιστές και ξενοκίνητοι πολιτικοί επιχειρούν να καταργήσουν την θεοίδρυτη αργία της Κυριακής ημέρας, ο Άγιος Κοσμάς έρχεται να δώσει την απάντηση που πρέπει και που διεκήρυξε πρώτα εκείνος πριν από δυόμιση αιώνες. Με την πύρινη διδασκαλία του κατόρθωσε να καταργήσει τα παζάρια της Κυριακής και να μεταφέρει τη δραστηριότητα αυτή την ημέρα του Σαββάτου. Για τούτο και τον μίσησαν θανάσιμα οι Εβραίοι. Δίδαξε όσο κανένας άλλος την αξία της Κυριακής και καυτηρίασε όσους βεβηλώνουν την ημέρα αυτή. <<Εκείνο το κέρδος οπού γίνεται την Κυριακήν είναι αφορισμένο και κατηραμένο και βάζετε φωτιά στο σπίτι σας και όχι ευλογία. Την φυλάγετε την Κυριακήν ? Αν είστε χριστιανοί, να την φυλάγετε>> διεκήρυττε. Ασφαλώς συνιστούσε την εργασία. Ήθελε όλοι οι χριστιανοί να αγαπούν την εργασία, να καλλιεργούν εντατικά τη γη, ιδίως να φυτεύουν δέντρα. <<Όσοι δεν αγαπούν τα δέντρα και τα φυτά θα ζουν φτωχικά>> έλεγε. Και με τη δική του συμβολή, δεκάδες χιλιάδες άγρια δέντρα μπολιάστηκαν και έγιναν καρποφόρα.

 

Σεβασμιώτατε,

Αυτός ήταν, επιγραμματικά, ο Άγιος Ιερομάρτυρας Κοσμάς ο Αιτωλός, του οποίου τη μνήμη εορτάζουμε.

Δεηθείτε, η μορφή και το έργο του λαμπρού αυτού αγωνιστή του Χριστού μας, της Ορθοδοξίας και του Ελληνισμού, να εμπνεύσει σήμερα τους συνέλληνες, τώρα που το παράδειγμά του είναι άξιο μίμησης όσο ποτέ άλλοτε. Μέσα στην κρίση των αξιών και των Αρχών που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος, η μνήμη του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού έρχεται να δείξει τον ορθό δρόμο για τη σωτηρία μας, ως έθνους, ως λαού, ως ψυχών που ελπίζουν και θαρρεύουν έχοντας πίστη στον Κύριο της δόξης. Και που γνωρίζουν ότι, της όποιας οικονομικής ή κοινωνικής κρίσης προηγείται η ηθική.

Εύχεσθε ! –

 

Γεώργιος  Φωτ.  Παπαδόπουλος

Κήρυξ  του  θείου  λόγου

 

            

Πηγές- Βοηθήματα:

(+) Επισκόπου Αυγουστίνου Ν. Καντιώτου- Μητροπολίτου Φλωρίνης

<<Ο  ΑΓΙΟΣ  ΚΟΣΜΑΣ  Ο  ΑΙΤΩΛΟΣ>>

Έκδοση (Λ΄-30^η) Ιεραποστολικής Αδελφότητος <<ΣΤΑΥΡΟΣ>>, Αθήνα 2010

ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΘΕΡΜΟΤΑΤΑ ΤΟΝ Κ.Γ.ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΠΑΝΩ ΟΜΙΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΕΥΧΟΜΑΣΤΕ ΚΑΛΗ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΟ ΘΕΑΡΕΣΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ